TROMPETA

 

                                                                  TROMPETA

Tronpeta haize-instrumentua da, metalen taldekoa, oso hedatua dagoena.Antzinako tronpeta luzea eta estua zen, eta erabiltzen zaila. Horregatik, 1500. urtea aldera, biribilkatu zen eta txikiago bihurtu zen tronpeta soila, harmonikoak bakarrik egiten zituena. Beethovenen heriotza arte erabili zen.

XIX. mendearen hasieran Bluhmelek eta Stölzelek tronpeta pistoiduna edo kromatikoa asmatu zuten. Pistoiei esker, eskalako nota guztiak jo zitezkeen eta ñabardura-mota guztiak egin.

Ordezko piezak denbora pixka bat esker tonu desberdinak lortzeko tronpeta aplikatutako baina XVIII mendean zehar gehiago ikertu izan zen letoizko akordeak igotzeko gakoak eta zulo bidez. Anton Weidinger ikertzaile eta tronpeta birtuoso giltzak, printzipio berean oinarritzen da flauta edo fagota oinarritutako tresna gakoak aplikatzen zen. Tronpeta honek 3 edo 4 gakoak aldean kokatuta zeuden, eta hau delako eskala eta kolore diatonic ohar guztiak egin dezake.  Tronpetak arrakasta izan arren, ez da inposatutako urte batzuk erabiltzen Austria eta Italiako banda militar gakoak, 1920ko amaieran, desagertu egin ziren.

 Pistoiak-sartzea pixkanaka-pixkanaka gertatzen da , asmatzailea Charles Clagget Irish 1790 izanik. Geroago, 1815 inguruan, eta Stölzel Blühmel asmatutako pistoi sistema Adolphe Sax eta Périnet hobetu zuten geroago (1839).

Orkestran pistoidun tronpeta erabili zuen lehen konpositorea  Halévy izan zen, 1835n.

 XVIII mendearen bigarren erdian ohiko ziren bi tronpeta

XX. mendean tronpeta tresna garrantzitsu bat da, hainbat musika estilotan. Gela edo ganbera-sinfonia kontzertuak bakarlari gisa edo beste tresna edo jazz klub edozeinetan aurki daiteke.

Gaur egun, tronpeta  ia musika mota guztietan azaltzen da, klasikoa, jazz, rock, blues, pop, ska, funk, Mambo, guaracha, merenge, cumbia, salsa eta polka barne erabiltzen.