Herbert von Karajan

                                                   HERBERT VON KARAJAN

Herbert von Karajan Salzburgon jaio zen 1908an eta Salzburgo inguruan hil zen 1989an. Austriar orkestako zuzendaria izan zen.

Herbert von Karajan ikasketak egin zituen Vienako Unibertsitatean eta Salzburgoko Mozarteuman. 1937tik aurrera Berlingo Operako kontzertu-emanaldien zuzendaria jardun zuen.

1954an Berlingo Orkesta Filarmonikoaren zuzendari izendatu zuten, W. Furtwängler-en ondoren. 1954-1964  urte-bitartean Vienako Operako zuzendari izan zen, eta orabat Bayreuth eta Salzburgoko jaialdietako ere. 1967an Bazko jaialdia sortu zuen Salzburgon, Richard Wagnerren musika-lanen inguruan.

XX. mendeko orkesta-zuzendari ospetsuenetako bat bihurtu zuten.

Ganbera Orkestra

                                  
Hitzak, musika tresna talde ugari hartzen ditu,
talde horiek bete beharreko baldintza bakarra,
tamaina txikikoa izatea delarekin.


Ganbera musikarekin gertatzen den bezala,"ganbera" hitz gehigarriak, musika jotzen
zen gelari erreferetzia egitan dio (hasieran, XVII.
mendeko jauregi eta egoitza handiak).

Serenata

                         SERENATA
Serenata musika forma bat da. Harizko, haizezko , perkusiozko eta hainbat orkesta gehiagok aurkezten dute musika hau. Oso ospetsua izan zen XVIII. mendean zehar. Normalean arratsaldeetan jotzen zen, ilunabarrean, leku irekietan, jauregien lorategietan, esate baterako. Maiteminduek, maitearen leihoaren aurrean abesten zuten kantetan du jatorria.

Hainbat kompositore famatuek serenatak komposatu zituzten, adibidez: Wolfgang Amadeus Mozart eta Bethoven.

Mozart-ek hiru serenata konposatu zituen, Pequeña serenata nocturna, Postillón eta la Serenata Haffner, hain zuzen ere.


                                                PEQUEÑA SERENATA NOCTURNA

Ameriketako leku batzutan berriz, Kolombian, Venezuelan, Cuban, Mexikon, Paraguay-en , Perun,  Brasilen, Chilen, Argentinan eta beste batzuetan, esate baterako , Serenata hitzak, kalera gauen ateratzea, instrumentu tipikoekin esan nahi du. Adibidez, Mexikoko Mariachia.

                                                                MARIACHI

SONATA

Sonata musika obra instrumentala da eta Mozart da musikagile garrantzitsuena.
Sonata pelikula bat bezalakoa da hasiera, korapiloa eta bukaera ditu honela banatuak:
1º “Forma Sonata” deitzen da azkarra da “ALEGRO”eta hiru multzotan banatzen dira esposaketa, garapena eta beresposaketa.

2º mugimendua: Ternaria forma “A-B-A”. denbora laburra du

3º Minueto eta Trío;lehenengo mugimentua baino motelagoa baina bigarrena baino luzeagoa..

4º lauretatik azkarrena da

PEDRO ITURRALDE

Pedro Iturralde

Pedro Iturralde Otxoa Faltzesen, Nafarroa garaiko probintzian jaio zen 1929.  uztailaren 13an.

Musikari hau Nafarra da, jazz estilokoa, hau da, jazza jotzen duena. Flamenkoa eta jazza konbinatzen duen lehenetarikoa da.

Txikitatik gustatzen zaio musika, 9 urterekin hasi zen saxofoia jotzen, Faltzesen eta Madrilen egin zituen ikasketak baina 18 urterekin Madrilen finkatu zen, ordutik, munduan zehar kontzertuak ematen joan da. 

Europako talde batzuetan jo ondoren Jazz flamenkoa izeneko moldean hasi zen jotzen 1968.urtean. Jazz mota desberdinak landu ditu, horretarako "Pedro Iturralde Quartet" Izeneko taldea sortu zuen.

Espainako zinerako sortu ditu abesti batzuk ere. Adibidez "La edad de piedra" 1967. urtean.

Orain Jazzarekin jarraitzen du, eta bere laukotearekin munduko jazz jaialdi garrantzitsuenetan parte hartu du.

1992.urtean sari bat jaso zuen, Madrilgo Autonomia Erkidegoaren Musika hain zuzen.

FAGOT

Fagota zurezko haize instrumentua da. Bere altuera, 156 zentimetrokoa da, eta barne zuloa, 250ekoa. Mihi bikoitza eta tamaina murrizteko erditik tolestutako tutu konikoa duen musika-tresna. Soinu baxu eta sakonak egiten ditu.

Orkestra sinfonikoetan, ohi 4 fagot erabiltzen dira, horietako batek, kontrafagot lana egin dezan halakorik behar denean. Ateratzen duen soinua, oso egokia izaten da eszena liriko edo komikoetarako.

Bi sistema mota daude fagota jotzeko:

Heckel sistema:

Alemaniarra da XIX.mendean Carl Almenräder-rek sortua.

Buffet sistema:

Sistema frantseza da.Sistema hau Heckelena baino lehenago zortu zen.

                                 FLAUTA


Se denomina flauta a un tipo de instrumento musical de viento.Por sencillez de su construcción, puede que sea uno de los instrumentos mas antiguos, pues con diversas formas se encuentra en todas las culturas.

Consta de un tubo generalmente de madera o metal con una serie de orificios y una boquilla, en el borde del cual se produce el sonido: el aire puede llegar directamente de los labios del ejecutante, o introduciéndose antes en un canal enfocado al bisel. En algunas culturas también existen flautas que se tocan a través de la nariz.

Abriendo y cerrando los orificios del cuerpo del instrumento se cambia la longitud del aire vibrante dentro del tubo, definiendo así la altura del sonido. Los orificios se tapan en algunos casos directamente con la yema de los dedos, en otras con llaves.En su sentido más elemental , para producir una escala ascendente se descubren secuencialmente los agujeros del instrumento, desde la mas alejada boquilla hasta el mas cercano

                                          Oboea

Oboe modernoa.

Oboea (frantsesetik, hautbois) zuraren familiako haize instrumentua da, mihi bikoitza
 eta tutu konikoa duena. Musika klasikoaren arlotik kanpo, folk eta jazzen ere erabiltzen da.
XVII. mendeko shawn edo xarameletik dator. Frantses eskulangileek mutur konikoa txikitzean
hobetu zuten, eta orkestrabarruko zurezko musika tresnarik garaiena izan zen. XVII. mendearen
 bigarren erdialdean orkestran onartu zen eta XVIII. mendean, fagotarekin batera, berebiziko
 garrantzia hartu zuen orkestraren barruan. Oboearen hedadura bi oktaba eta erdikoa da, gutxi
 gorabehera. Hotsa oso sarkorra eta atsegina du. Taldeko oboe bakoitzak hotsa desberdina
 izaten du, mihiaren zabaleraren arabera

TUBA

 

Tuba haize instrumentuen arteko ahots-altuena  da, aho moduko mutur handi batez bukatzen den tutu koniko zabala duena eta lau edo bost balbula ditu                                                                                                                             

Ia lau  oktabako hedadura du. 1835ean lehen aldiz jo zuten tuba orkestra batean.

 Tubak XIX. mendean izan zuen aurrerabiderik handiena, eta tubaren aurrekariek serpentoia eta ofikleidoa baino hots apal indartsuagoa eman zion orkestrari.

                                                                                                                               Tuba tenorra, tuba baxua eta tuba kontrabaxua dira nagusiak.
Gehienetan orkestretan tuba bat besterik ez da .

BOLERO

                         BOLERO DE RAVEL:

Ravelen boleroa (euskaraz Boléro) 1928an Maurice Ravel ziburutar musika klasiko musikagileak konposatu zuen musikal bat da. Urte hartako azaroaren 28an Paris hiriko Opéra Garnier antzokian estreinatu zen.

Bolero Maurice Ravelen Bolero musikan oinarrituz egindako balleta da.

Parisen antzeztu zen lehen aldiz 1928an Bronislava Nijinskaiaren koreografiarekin. Hemeretzi aldiz errepikatzen den dantza da. Melodia eta harmonia berdinak ditu denbora guztian, eta erritmoa danbor batek markatzen du etengabe. Aldaketa-elementu bakarra orkestrazioa da, gero eta joriagoa.

 

Pablo Martín Melitón Sarasate Navascués

Pablo Martín Melitón Sarasate Navascués

Pablo Martín Melitón Sarasate Navascués (Iruñea, 1844ko martxoaren 10a - Biarritz, 

1908ko irailaren 20a) biolin jole eta musikagile nafarra izan zen.Europa eta Amerikan zehar 

ibilbide arrakastatsua izan zuen."Pablo Sarasate Orkestra" berak sortu zuen1879an bere 

jaioterrian, gaur egun Nafarroako Orkestra Sinfonikoa dena.

José María Usandizaga

JOSÉ MARÍA USANDIZAGA

José María Usandizaga  (Donostia, Gipuzkoa, 1887ko maiatzaren 31a-1915eko urriaren 5a) musikagile, konpositore eta pianojole gipuzkoarra izan zen.

Parisera joan zen bizitzera eta lanera 14 urterekin.


Erromantizismo garaikoa, Jesus Guridirekin batera euskal operaren aitatzat hartzen dute aditu askok. Izan ere, genero honen euskarazko lehenengo lana berak idatzi zuen, "Mendi, mendiyan", 1911ko maiatzaren 21ean Bilbon arrakastaz estreinatutakoa, Campos Eliseos Antzokian.

Zarzuela generoa ere landu zuen.

El carnaval de los animales

El carnaval de los animales

"El carnaval de los animales" suite musikal bat da, 14 mogimentuz eginda. Camille Saint-Saëns konpositore romantikoak egin zuen. 22-30minutu inguru irauten du.

"El carnaval" 1886-ko Otsailean egin zen Camille Saint-Saëns Australian, uda pasatzen zegoen bitartean. Flauta batekin, klarinete batekin, bi pianokin, kristalezko armonikcarekin, xilofono batekin, bi biolinekin,  biolontxelo batekin eta kontrabaju batekin eginten zen baina, orain kristalezko armonikaren ordez glockenspiel bat jotzen da.

Autoreak brometan egin zuen musika, karnabaletarako, horregaitik, dortokak, lehoiak, elefantea, astoak, oiloak eta kanguroak agertzen dira eta ere bai humoreko toke batzuk dauzka hemendikan eta hortikan.

Autoreak pentsatsen zuen suite musical hori bere karrera serioa ondatuko zuela, suite-a oso txoriburua delako. Horregaitik, oso pertsona gutxik ikusi zuten, bakarrik lagunak eta familiakoak. Baina Saint-Saënsek bere testamentoan bera hildakoan publilatu ahal zutela ipintzen zuen.

Hauek dira animaliak:

LEHOIA
Zikloa lehoia errepresentatzen duen martxa batekin hasten da. Martxa honek hainbat aldiz errepikatzen du lehoiaren soinua.
OILOAK ETA OILARRAK
Lehenengo pianoan, oilarren soinua entzuten da, eta bigarren pianoa, oiloen soinua. Baina oiloak azken hitza eukiko dute
DORTOKAK
Dortokak motelak dira, eta "Orfeo de los infiernos"-ren can-can interpretazioa interpretatzen du.
ELEFANTEA
Momentu batean kontrabajuak motel eta pisutzu soinua egiten du, elefantea bezala.
KANGUROAK
Bi pianoak beren saltuak imitatzen dute konpasez aldatzen.

Camille saint-saëns

CAMILLE SAINT-SAËNS

Camille Saint-Saëns Parisen, Frantzian jaio zen 1835an.  Frantses musikagilea eta pianista izan zen.

Sei urte zituela eman zuen lehen piano kontzertua. J. Halévy eta C. Gounoden ikasle izan zen, eta G. Fauré eta A. Messagerren piano irakasle.

1871. urtean "Societé Nationale de Musique" sortzen parte hartu zuen. Antzinako frantses musikagileen, batez ere Rameauren, aldezle sutsua izan zen. Liszten adiskide handia izan zen eta hura bezala, pianista bikaina.

1881. urtetik aurrera kontzertu-sail asko eman zituen Europan, Estatu Batuetan, Hego Amerikan, Erdialdeko eta Ekialdeko Asian.

1880. urtetik hil arte musika lan asko idatzi zituen. Saint-Saëns molde klasikoen alde agertu zen beti, eta bere garaiko musika berriaren aurka.

Lan aipagarriak ditu, besteak beste: 

• poema sinfonikoak:

1. Onfaliaren gorua (1871)
2. Herkulesen gaztaroa (1877)
3. Hil dantza (1874)

•  bost kontzertu pianorako:

1.  Hirugarren sinfonia(1886) famatua 
2. Sanson eta Dalila (1877)

• opera-oratorio ezaguna
• ganbera musika
• hiru kontzertu biolinerako

1. 6 fuga (1920)
2.  meza bat
3.  requiem bat

.Argelen hil zen 1921an.

Haize-Zurezko musika tresnak

Alpeetako sinfonia Richard Strauss musikari eta konposatzaile alemaniarrak 1915ean idatzitako olerki sinfonikoa da. Orkestrak, etengabe, 45 minutuz jotzen du lan honetako musika. Obra hau, Nicolaus Seebach kondeari eta Dresdeko Royal Kapelle Orchestrari eskainitakoa da. Straussek hamalau urte zituela, Bavariako alpeetatik egin zuen irtenaldian oinarrituta dago.

Txirula

  Haize-zurezko musika tresna
· 4 zehar txirula (2 piccolo bikoitz). 

· 3 oboe (korno ingeles bikoitz bat) eta Heckelfonoa.

· Klarinete 1 mi bemolean, 2 klarinete si bemolean, klarinete 1 doan, (si bemolean klarinete baxu bikoitz bat)

· 4 fagot ( kontrafagot bikoitz bat)

Oboe                                                    Heckelfonoa

                                                                

Klarinetea

                              

                                                 Fagot

 LA TRAVIATA

La Traviata, Giuseppe Verdiren opera oberenetariko bat da,Testua Francesco Maria Piaverena da, eta Kamelien Dama eleberrian oinarritua dago. 

1853-an estreinatu zen eta Fanny Salvini-Donatellik abestu zuen lehen aldiz eta ez zuen izan arrakastarik, jendea pertsonaiei burlak egiten zieten eta Verdi, kezkaturik bere lagun Muziori bidali zion eskutitz bat eta halaxe zion: "Traviata atzo desastre hutsa, nire hutsa edo abeslariena?" eta besteak erantzun zion: "Denborak adieraziko du". Urte bat beranduago egin zen antzespenean kriston arrakasta izan zuen eta ordutik egundaino iritsi da.

 La Traviatarekin, Verdik estilo heldu batera iritsi zen, pertsonaiek sakontasun handiagoa zuten eta eraikuntza dramatikoak sendotasun gehiago zeukaten.

Operarik garrantsitzuena da mundu mailan eta Traviata izan zen lehenengo opera abeslariek smokingekin eta soineko luzeekin atera zirenak.

Moldava

MOLDAVA


Bedrich Smetana (Litomysl, 1824 - Praga, 1884) musikagile erromantikoa eta pianista izan zen. Txekiar musikaren sortzailetzat hartzen zen. Smetanaren musikan herri-ikuspegiak tartekatzen dira bohemiar bizimodu, kantu eta dantzekin.

Bizitza
Sei urte zituela eman zuen lehen piano-kontzertua. 1848. urtean musika-eskola bat sortu zuen Pragan Liszten laguntzarekin. Hungariar musikagilearen adiskidetasunak eragin handia izan zuen Smetanaren bizitzan. 1856-1861. urteetan Göteborgeko elkarte filarmonikoaren zuzendari izan zen, eta 1866-1874. urteetan Pragako Herri Antzokiaren orkestrako zuzendari. 1874. urtean erabat gorra geratu zen, eta kargu guztiak utzi zituen.

Lanak
Lan aipagarriak ditu, besteak beste: operak: Brandenburgotarrak Bohemian (1866); Andregai saldua (1866); Dalibor (1868); Bi alargunak (1874); Musua (1876); Sekretua (1878); Libuse (1881); Deabruaren horma (1882); poema sinfonikoak: Rikardo III (1858); Wallensteingo eremua (1859); Nire aberria (1874-1879), sei poema sinfonikoko zikloa, Moldova famatuarekin; ganbera-musika: harizko tresnetarako bi kuarteto, piano eta harizko tresnetarako hirukote bat.